over duurzame landbouw en de wereldbevolking voeden

Gisteren was ik (als toeschouwer) op een debat over duurzame landbouw in het provinciehuis van West-Vlaanderen. Present waren Dirk Lips (voorzitter VILT, ondervoorzitter Raad voor Dierenwelzijn), Bart Staes (Europees parlementslid voor Groen), Peter Van Bossuyt (Boerenbond) en Dirk Barrez (publicist en auteur van boek en video Koe nummer 80 heeft een probleem).
Het werd een interessant debat. De panelleden werd gevraagd te reageren op een aantal stellingen. Eentje daarvan luidde: het Europese subsidiebeleid leidt tot overproductie, die lokale markten in andere delen van de wereld ontwricht. De (grotendeels gedeelde) mening van de specialisten was verhelderend. Ten eerste zouden er nog nauwelijks overschotten zijn (melkplassen of boterbergen bijvoorbeeld). Ten tweede zijn die Europese landbouwsubsidies niet zo enorm als de meeste mensen wel denken en de anti-subsidielobby ons wil doen geloven. De landbouwsubsidies vormen wel een fiks aandeel in de Europese begroting, maar daarbij moet vermeld worden dat landbouw enkel en alleen op Europees niveau wordt gesubsidieerd (terwijl andere domeinen - ik zeg maar wat: kunst) op verschillende niveau's (gemeentelijk, provinciaal, federaal...) niveau gesubsidieerd worden). Als je de subsidietoelage voor landbouw vergelijkt met het Europese BNP, kom je aan minder dan 1 procent. Bezwaarlijk massaal te noemen dus.

Bart Staes deed goed zijn best om het vleesthema aan te kaarten. Als hij dacht dat de organisatoren het niet ter sprake wilden brengen, was ie verkeerd, want een van de volgende stellingen ging over een vleesloze dag in de week - onze Donderdag Veggiedagcampagne zeg maar. Iedereen was het eens dat zo'n dag een goede zaak was voor het klimaat. Zelfs de Boerenbond-vertegenwoordiger in het panel gaf toe dat - terwijl men dat vroeger nooit had durven zeggen - we vandaag teveel vlees eten. Daarbij voegde hij er wel de eeuwige dooddoener aan toe: dat er in vlees waardevolle voedingsstoffen zitten en dat je deze via vlees veel makkelijker binnenkrijgt dan via een plantaardig voedingspatroon. Sure, maar ten eerste ging het hier niet over een plantaardig voedingspatroon maar over 1 veggiedag per week. Ten tweede krijg je via vlees ook heel wat ongezonde zaken binnen (verzadigde vetten, cholesterol, overvloed aan dierlijke eiwitten...) die je niet in plantaardig voedsel vindt. En ten derde krijg je die nutrienten ook binnen als je 100% vegetarisch of veganistisch eet (met B12 als uitzondering). Ik doe dat toch al zo'n 11 jaar ondertussen.

Dirk Lips bracht tegen minder vlees eten in dat ongeveer 60% van alle landbouwgrond ter wereld enkel gevaloriseerd kan worden via dierlijke productie. Vraag is voor hoeveel procent van de vleesproductie dergelijke gronden instaan. Bovendien zou de grond die nu gevaloriseerd wordt via dierlijke productie maar die wel geschikt is voor de teelt van gewassen, in dat laatste geval méér opbrengen in termen van calorieen of eiwitten, waardoor er wel winst zou zijn. Vermindering van vleesconsumptie zou heel wat landareaal kunnen vrijmaken. Definitieve cijfers en antwoorden zijn over dit onderwerp niet makkelijk te vinden, maar dat we de wereld niet zou kunnen voeden zonder dierlijke productie lijkt me de zaken op zijn kop zetten. Waar Lips misschien wel gelijk in heeft is dat wanneer we op dit moment plotsklaps geen vlees meer zouden hebben, er voedsel te weinig is voor de wereldbevolking. Maar dat is natuurlijk een irrealistisch scenario.

Veggie samenzwering op het Europees Parlement

Deze middag zat ik samen met mister Edward McMillan Scott, parlementslid voor de conservatieve partij in het VK, en een vice-president van het Europees Parlement (blijkbaar heeft het Europees Parlement meerdere vice-presidenten). De goede man is sinds een paar maanden bijna-vegetarier: hij eet geen vlees meer, maar eet wel nog vis op vrijdag. Aanwezig waren ook twee assistentes van hem (een omnivoor en een veganist) en een assistent van Zweeds Europarlementariër Jens Holm, die voorwaar vroeger werkte voor een dierenrechtenorganisatie. Als zo’n mensen in het Europees Parlement zitten dan is dat een teken dat de tijden aan het veranderen zijn! En dat ze nog meer zullen veranderen (ook al zijn ’t verkiezingen binnenkort en deze mensen niet noodzakelijk allemaal in het Parlement blijven hangen).

Anyway, een vruchtbare vergadering. Donderdag 30 april wordt een veggiedag op het parlement, met lezing, persconferentie, tasting en lunch. En de wens werd uitgedrukt om ook in toekomst nog zaken te organiseren aldaar. We berekenden al dat als alle Vlamingen zouden meedoen aan Donderdag Veggiedag en één dag per week geen vlees zouden eten, dat in CO2-termen hetzelfde zou betekenen als een half miljoen auto’s een jaar lang in de garage laten staan. Herberekend naar Europese schaal komen we aan niet minder dan… 35.000.000 auto’s.

Gent, België, Europa… overal zijn er goede mensen te vinden wiens ogen open zijn gegaan voor de problemen van teveel vlees eten. Het is een uphill battle, maar elke dag brengt ons een stap dichter.

Ondertussen in de US of A

Zoals een paar posts geleden gezegd toont de Amerikaanse betaalzender HBO momenteel de documentaire Death on a Factory Farm. Dat is natuurlijk niet naar de zin van de vleesindustrie aldaar, die sowieso al met een aantal uitdagingen te kampen heeft. Het artikel Thanks a lot HBO, says meat industry schetst kort de huidige problemen van de sector. En dat zijn er heel wat:
De media hebben de laatste jaren hun best gedaan om wantoestanden in verschillende vleesbedrijven in de huiskamers te brengen: de kalkoen-, varkens- en koeienkweek, allen moesten ze er al aan geloven. En dan kwam er dus nog es Death on a Factory Farm bij.
Daarnaast stijgt ook in de VS het bewustzijn van de ecologische impact van de intensieve veeteelt. De kosten van het voeder stijgen en er is groeiende interesse in meer gezond en vegetarisch voedsel. Daarbij kwam de recente studie Meat intake and Mortality die de relatie tussen hoge vleesconsumptie, kanker, hogere sterfte en hart- en vaatziekten nogmaals bevestigde. En tot slot: de vrees voor dollekoeienziekte is nog niet voorbij, zeker niet nu in de staat Tennessee twee nieuwe gevallen van de menselijke variant Creutzfeldt-Jacob werden ontdekt.

Geen wonder, zo besluit de auteur, dat het Witte Huis een groentetuintje heeft aangelegd.

Fiona did it!

En jawel, Fiona Dewaele heeft de titel van 'Europe's sexiest vegetarian' binnen. De persaandacht voor dit feit (en voor het meisje) is enorm. In Het Laatste Nieuws, daarnet op Stubru, op VTM...
Lees een interview met Fiona op de EVA site.

Grappig toch, hoe de menselijke touch - en het sexy gehalte? - het allemaal zoveel interessanter maakt voor kranten, radio en TV. Maar toch, het andere vleesnieuws krijgt ook de nodige aandacht: dat je volgens de studie waarover ik al schreef kanker krijgt en vroeger sterft (simplistisch gezegd) van teveel worsten en hamburgers te eten. The American Meat Institute vecht de bevindingen natuurlijk aan. Funny people!

veggie beroemdheid promoot Burger King

update (25/3/09): blijkbaar is het bericht dat Heather Mills betaald wordt om de veggieburger van Burger King te promoten niet waar.

Een interessante kwestie:

Heather Mills, ex van Paul McCartney, krijgt 3,1 miljoen euro om de nieuwe veggieburger van Burger King te verkopen, zo lezen we op Meat & Meal. Ik hoor vele vegetariërs steigeren en roepen dat Mills zich laat omkopen. Anderen zullen er geen probleem van maken. 't Is geen simpele kwestie. Ze helpt een fastfoodgigant die op een onduurzame manier geld verdient nog meer verdienen. Anderzijds is een veggieburger bij een dergelijke keten natuurlijk een mooie stap om vegetarisch eten meer mainstream te maken. Als het daar te krijgen is, dan moet 't wel redelijk normaal zijn, zou je kunnen redeneren. En als die burger daar verkocht wordt, dan moet ie slagen, en daarom kan ie natuurlijk maar beter wat gepromoot worden. 't Geld dat Mills Burger King afhandig maakt, kan ze investeren in goede doelen.

En wat denkt u?

Water

22 maart was wereldwaterdag. Op het World Water Forum, net gehouden in Istanbul, werd geen overeenkomst bereikt over een universeel recht op water (zie VILT). Met andere woorden, dat recht bestaat niet. Het deed me onmiddellijk denken aan de passage in de film We feed the World. In een interview met de CEO van Nestlé noemt deze het idee dat iedereen recht heeft op water een extreme positie. Commentaar overbodig.

Water wordt een van de grote toekomstige problemen in de wereld - voor zover het dat al niet is (de klimaatverandering zal de zaken in elk geval nog verergeren). We hebben er dus alle belang bij zo efficiënt en duurzaam met water om te gaan. En je zag me al aankomen: vleesproductie is ook hier alweer een van de grote schuldigen. Het water dat nodig is voor voedselproductie is sowieso verrassend hoog, maar wat je voor dierlijke producten nodig hebt tart bijna de verbeelding. Een voorzichtige schatting zegt dat voor de productie van 1 kg biefstuk 15.000 liter water vereist is (sommige schattingen gaan tot bijna 100.000 liter). Dat staat gelijk aan een jaarlang dagelijks douchen! Een ei vraagt ook al 300 liter. Met andere woorden, zoals met alles geldt: elke stap die we ondernemen telt, maar laat ons toch vooral de prioriteiten bekijken.

Minder kans op kanker

Wat gezondheidsnieuws vandaag...

Er zijn nieuwe resultaten van de Oxford Epic study, een enorm Europees kankeronderzoeksproject. Volgens een rapport van vorige week hebben vegetariërs minder kans op alle soorten van kankers. Evenwel is er één uitzondering: darmkanker (voor een duiding, zie de blog van de Amerikaanse veggie diëtist Jack Norris). Typisch dat sommige nieuwssites doodleuk 'vegetariërs hebben meer kans op darmkanker' koppen. Die van het Nederlandse Agrarisch Dagblad bijvoorbeeld.

Een andere studie, gepubliceerd in de Archives of Internal Medicine toont aan dat wie veel rood of verwerkt vlees eet, een hogere kans heeft op sterfte aan alle oorzaken, inclusief kanker en hart- en vaatziekten. Wit vlees zou een omgekeerd effect hebben. Lees even het commentaar van surfers onder het artikel: tientallen mensen die schrijven dat alles gevaarlijk is, inclusief leven, en dat ze met veel plezier hun tanden in een koe zullen zetten.

Mensen willen het allemaal liever niet geweten hebben. Twee voorbeelden op één dag.

De toekomst is plantaardig... of toch niet helemaal?

Naast wijzigingen in de mentaliteit en het bewustzijn van mensen, zijn er nog andere factoren die maatschappelijke verandering in de praktijk kunnen realiseren. Technologie is daar eentje van. Op het gebied van vleesconsumptie spreken we dan over... in vitro vlees. Vlees uit het laboratorium, waar geen leed of bewustzijn aan te pas komt. Het is een controversieel onderwerp, zelfs onder vegetariërs. Doen PETA aankondigde een miljoen dollar uit te loven aan wie in vitro vlees als eerste in de winkelrekken bracht, veroorzaakte dat binnen de organisatie enorme discussie.

Ik kreeg deze week een paper in mijn mailbox getiteld "Vegetarian Meat: Could Technology Save Animals and Satisfy Meat Eaters?" en was aangenaam verrast over de samenvatting bovenaan, die met veel klaarheid en nuchterheid de situatie en de mogelijkheden schetst:

"Between people who unabashedly support eating meat and those who adopt moral vegetarianism, lie a number of people who are uncomfortably carnivorous and vaguely wish they could be vegetarians. Opposing animal suffering in principle, they can ignore it in practice, relying on the visual disconnect between supermarket meat and slaughterhouse practices not to trigger their moral emotions. But what if we could have the best of both worlds in reality—eat meat and not harm animals? The nascent biotechnology of tissue culture, originally researched for medical applications, holds out just such a promise. Meat could be grown in vitro without killing animals. In fact, this technology may not just be an intriguing option, but might be our moral obligation to develop.

Goebbels

Ja ik weet het: wat met dieren gebeurt om vlees te kunnen eten (jaarlijks 55 miljard levende wezens opsluiten en doden) vergelijken met de holocaust is not done. Maar toch even leuk vermelden dat in Nederland de nieuwe voorzitter van de Organisatie voor de Vleessector (COV) en de Vereniging voor de Nederlandse Vleeswarenindustrie (VNV) luistert naar de naam... Goebbels.

Vegan streaker slaat weer toe

In de voorlaatste aflevering van VOLT gisteravond dook een onverwachte en ongevraagde gast op: de vegan streaker. Zijn naam haalt hij van een paar optredens op de Nederlandse TV, waarin hij (bijna) naakt verscheen om aandacht te vragen voor dierenleed. Bijvoorbeeld in Mooi! Weer de Leeuw, waarin Paul de Leeuw hem formidabel ad rem aanpakte.
De streaker was nogal ontgoocheld met de koele reactie van Martine Tanghe. Nu staan wij inhoudelijk wel achter die brave man (hij wilde aandacht voor de proeven op apen aan de KUL), maar op die manier een programma verstoren, ze zouden het met mij ook niet moeten doen. Dergelijke fratsen bevestigen alleen maar het imago van vegetariërs, en vooral veganisten en dierenrechtenactivisten als een stelletje fanataci, in het beste geval braaf zot, in het slechtste geval goed gevaarlijk. De streaker staat wel in alle kranten en heeft wat hem betreft misschien zijn doel bereikt, maar of hij voor de rest de zaak dient die hij wil dienen, is zeer de vraag.

Bekijk de video van VOLT.

De vleesindustrie over de toekomst

Dat de toekomst plantaardig is, weet de vleesindustrie natuurlijk zelf nog niet. Maar wat denken zij wél over de vleeshandel in 2009? Volgens een artikel in VILT is het momenteel onzekerheid troef. Enerzijds stijgt de vleesconsumptie door de groeiende wereldbevolking en welvaart (er wordt zelfs een verdubbeling verwacht tegen 2050). Anderzijds is de crisis tegelijkertijd ook een rem. Sinds najaar 2008 gaat het steil bergaf, zo schrijft VILT. Lager vleesverbruik in Rusland betekent een daling voor de exporterende landen en de euro staat sterk, wat export naar landen waar de munt zwakker staat niet vergemakkelijkt.
Daarnaast worden andere factoren genoemd: de stijgende kosten voor voeder- en voedingsgewassen (door de opmars van biobrandstof), het rammelende ggo-beleid in Europa en nieuwe maatregelen op het vlak van dierenwelzijn bedreigen de kostenstructuur. Onder deze laatste horen vooral het transport van levende dieren, de onverdoofde biggencastratie en het lijden tijdens de slacht.

Op een of andere mooie dag zal de dierlijke productiesector zich ook wel eens realiseren dat het allemaal niet kan doorgaan zoals het nu verloopt. Er zijn grote veranderingen op til. Indien het niet voor morgen is, dan is het voor overmorgen. In plaats van de problemen grotendeels te blijven ontkennen en halsstarrig vast te houden aan groei en winst als ongeveer het enige streven, zou de vleesindustrie er goed aan doen de problemen degelijk te onderzoeken en de toekomst tegemoet te gaan met openheid. Zoals Electrabel niet langer à volonté promotie kan maken voor eindeloos energiegebruik door de consument, zo zal ooit ook de vleessector serieuze tegemoetkomingen moeten doen om haar eigen problemen in te dijken.
Met haar medewerking kan het een zo zacht mogelijke (r)evolutie worden.

Hamburgers en blindheid

Van veel hamburgers kun je blind worden, zeggen Australische onderzoekers. 't Nieuwsbericht staat op de Nederlandse vleessite (die we moeten prijzen om haar eerlijke berichtgeving) Meat & Meal.

Vlees en de economische crisis

Ik dacht: ik moet maar eens iets over de financieel-economische crisis schrijven, want iederéén schrijft daarover. Maar wat, zo vraagt u zich terecht af, is in hemelsnaam de link tussen die crisis en ons bord? U weet het, er zijn weinig dingen die die duivelse vegetarische individuen bij EVA niet in verband kunnen brengen met vlees en andere dierlijke dinges. Wij hebben hier op kantoor een boekje liggen dat (letterlijk) 101 redenen opsomt om vegetarisch te eten. Vandaag in première dus het 102de: de financiële crisis.

Het zit zo: vlees is enorm duur. En dan heb ik het niet zozeer over de winkelprijs, want die is eigenlijk vreselijk goedkoop. Nee, de kosten die aan vlees hangen, en die niet meegerekend zijn in de winkelprijs, zijn hemeltergend hoog.

Laat me u met wat cijfertjes bekogelen. Niet dat bijvoorbeeld de bankencrisis klein bier is, maar toch verdwijnt ze in het niets vergeleken bij wat een econoom van de Deutsche Bank berekende. Volgens hem en zijn team kost alleen al de ontbossing bijna vier biljoen euro per jaar (en voor de duidelijkheid: een biljoen is duizend miljard).

Het grootste deel van die ontbossing is te wijten aan veeteelt. Daar worden zo’n anderhalf miljard bomen per jaar voor geveld – een oppervlakte zo groot als België. Er valt dus wel wat geld te verdienen met vleesvermindering. Tot die conclusie kwam trouwens ook het Nederlandse Planbureau voor de Leefomgeving in een recent onderzoek. De kosten om de broeikasuitstoot tegen 2050 met twee derde te doen dalen, berekenden zij op 40 biljoen dollar. Als we massaal op een vleesarm voedingspatroon overschakelen van 70 gram rundvlees en 325 gram kip of eieren per week, zouden we de helft van dat bedrag kunnen besparen. Op de op die manier vrijgekomen 15 miljoen vierkante meter landbouwgrond kunnen namelijk gewassen verbouwd worden die koolstofdioxide uit de lucht halen of fossiele brandstoffen kunnen vervangen.

Jammer dat we alles zo naar dollars en euro’s moeten vertalen om tot actie over te gaan. Maar misschien is dit wel de enige mogelijkheid om onze planeet te redden: de mensen met macht duidelijk maken dat er wel degelijk geld aan de bomen groeit. Of aan de vleesvervangers.

(Deze column komt uit EVA Magazine 33).

Europa's meest sexy veggie?

Fiona Dewaele (23) is een Leuvense studente die als enige landgenote in de running is voor de titel 'meest sexy vegetariër van Europa', georganiseerd door dierenrechtenorganisatie PETA. Je kan uiteraard meestemmen.
Fiona's grootouders waren landbouwers met een kleine veestapel, maar zelf besliste ze als klein kind al dat konijntjes te schattig, pluizig en lief zijn om te eindigen in de pan. Toen ze zag hoe foie gras werd gemaakt, stopte ze met vlees en vis eten.
Fiona's modellenervaring komt haar nu goed van pas. Ze heeft een contract met een Londens modellenbureau op zak en is de volgende zomer het gezicht van de festivalcampagne van KBC.
Fiona: 'Ik doe het vooral voor de boodschap achter de verkiezing. Nog altijd hoor je vaak dat het niet goed is om geen vlees te eten en dat vegetariërs er bleek of slecht uitzien. Deze verkiezing is het bewijs dat ook wij mooi en gezond kunnen zijn'
(bron: De Standaaard)

Op het EVA forum is er af en toe nogal wat discussie over dit soort verkiezingen. Vele geëngageerde vegetariërs vinden het een vlees(!)keuring, meestal vrouwonvriendelijk. Anderen vinden dat deze mensen een beetje minder serieus moeten worden en oog moeten hebben voor wat een dergelijke verkiezing doet voor het imago en de bekendheid van vegetarisme. Discussieer mee op het EVA forum.

Mysterieuze dood van 350 koeien

Uit De Morgen, overgenomen door VILT.
In de stallen van de Waalse boer Alphonse Pasquasy speelt zich een groot mysterie af, schrijft De Morgen. In amper vijf jaar tijd stierven 350 koeien van de boer. Het parket van Neufchateau is zopas een onderzoek gestart in een ultieme poging om het raadsel van de dode koeien op te helderen." De zaak wordt nog mysterieuzer als je verderleest: elektrische lijnen van Elektrabel zouden geen verklaring kunnen bieden, maar maar "een tweede theorie draait rond enkele onbekende mannen die zes jaar geleden een rond voorwerp in de grond staken vlakbij het erf. De mannen zouden hebben verklaard dat ze een bodemonderzoek uitvoerden, maar de boer kreeg niet te horen voor welke organisatie ze werkten." Mysterieus! Iemand die een idee heeft wat er aan de hand is?

'Een dag per week geen vlees eten, is geen doodzonde.'

VILT of het Vlaams Informatiecentrum voor de Land- en Tuinbouw (www.vilt.be) sprak met Veerle Campens, klimaatdeskundige van de landbouwadministratie over 'hoe ver de boeren de broeikasuitstoot kunnen reduceren.' De interviewer stipt terecht aan dat het grootste deel van de reeds opgeleverde reductie in de landbouwsector te wijten is aan de reductie van de vleessector. Mevrouw Campens voegt daaraan toe dat die reductie ook te danken is aan de emissiearme stallen, de nutriëntenarme voeders en de lagere bodememissies dankzij de strengere bemestingsnormen. Ze noemt als mogelijkheden voor verdere reductie het op stal zetten van runderen ('maar dat is dan weer niet goed voor de landschapsbeleving) en verder onderzoek naar aangepaste voeders. Maar gelukkig eindigt het interview met wat volgens ons natuurlijk de kern van de zaak is. 'Misschien,' zo zegt Mevrouw Campens, 'moeten we op termijn ook durven nadenken over onze vleesconsumptie. Eén dag per week geen vlees eten, is geen doodzonde.'

Geen doodzonde, 'k zou 't geloven!

Lees het volledige interview.

Dierfabrieken op Amerikaanse TV

Op de Amerikaanse betaalzender HBO, bekend van topseries als The Sopranos en Lost, is morgen (16 maart) de documentaire Death on a Factory Farm te zien. De docu doet het relaas van een undercover onderzoek op een "dierenfabriek" in de staat Ohio. De Amerikaanse veeteeltindustrie zet zich alvast schrap voor het effect dat deze film zou kunnen hebben. Hij wordt immers niet één keer, maar 20 keer getoond, in de loop van een maand. Het belooft geen documentaire voor gevoelige kijkers te worden, maar wel eentje met impact.
Nog niet direct bij ons te zien (misschien wel gauw via het web).

The end of the line

The end of the line (naar het gelijknamige boek van Charles Clover over overbevissing) ziet er wel een docu uit om naar uit te kijken. De film wordt voor 't eerst vertoond op het congres 'Wat is er mis met vis?' in Rotterdam.

Bekijk de trailer.

Debat god, mens en dier

Deze week zat ik in Sint-Niklaas in een debat met als thema ‘God, mens en dier’, samen met Knack-journalist Joël de Ceulaer en wetenschapper/schrijver Gerard Bodifée. De Ceulaer is even notoir atheïst als Bodifée notoir christen is. Bedoeling was te kijken hoe religie de mens-dier verhouding beinvloedt – iets waar ik tien jaar geleden een deel van mijn thesis in de Vergelijkende Cultuurwetenschappen wijdde.  Ik was achteraf zeer hoopvol gestemd. Mijn input ging natuurlijk vooral over het dier-als-voedsel en wat we moeten doen om daar te komen: dieren doorgaans een redelijk ellendig en kort leven bezorgen, én ze moeten doden. Beiden zijn problematisch voor mij. De Ceulaer zei dat hij ervan overtuigd was dat – vooral door de rationaliteit van de mens – de evolutie naar meer dierenrechten en een uitbreiding van de kring van ethische consideratie onafwendbaar was. Hij voegde eraan toe dat er ongetwijfeld een tijd zou komen wanneer mensen, terugkijkend naar vandaag, niet zouden begrijpen wat ons bezielde,  en zich zouden afvragen hoe we op die manier over dieren konden denken.  Ik vroeg hem of hij geloofde wat Leonardo Da Vinci gezegd zou hebben (of in de mond gelegd wordt): dat er een tijd zou komen wanneer men de moord op een dier zou veroordelen zoals de moord op een mens. De Ceulaer achtte dat mogelijk, maar hij kon niet zeggen in welke richting het precies zou gaan.

Over het idee dat dieren goed behandeld moeten worden zijn de meeste intelligente en een beetje ethisch denkende mensen het in theorie eens, vandaag (wat ze eronder verstaan verschilt natuurlijk). Omdat daar eensgezindheid over was, had ik het vooral over het doden van dieren. Ik geloof dat wij in wezen als mens het goede willen doen. We voelen aan dat doden – ook het doden van dieren – niet ok is, en dat we daar goede redenen voor moeten hebben.  De andere sprekers waren het daarmee eens. Bodifée zei dat het doden van een mens vrijwel nooit gerechtvaardigd zou zijn, en het doden van dieren ook niet, en dat voeding of smaak geen voldoende redenen zijn om dieren te doden.
Helemaal op het einde kwam het interessantste stuk, naar aanleiding van een vraag uit het publiek. Iemand vroeg wat we zouden vinden van dieren die op een superethische wijze gekweekt zouden worden en op een pijnloze manier, zonder dat ze het wisten, aan hun einde zouden komen. De Ceulaer en Bodifée gingen akkoord en vonden dit goed. Ik antwoordde dat doden voor mij uiteraard niet ok was. Bodifée opperde dat het compleet pijnloos kon gebeuren en dat het dier het niet eens zou weten. Ik vroeg hem of het dan ook ok zou zijn om dat te doen met een mens.

‘Nee,’ zei hij, ‘want je knipt een leven af, en dat is niet goed.’ ‘

‘Precies,’ zei ik, ‘en dat is ook zo met dieren.’

‘Ja misschien,’ zei Bodifée, ‘maar doordat we ze eten krijgen ze tenminste nog een leven.’

Ik antwoordde dat het ook in het geval van mensen niet ok zou zijn om ze in leven te brengen om hen dan te gebruiken en eventueel te doden, maar daarop zei hij dat ik de denkfout maakte van “extreme situaties inroepen die toch nooit zouden voorkomen.’ En toen was het tijd om naar huis te gaan.

Alles bij mekaar was ik blij verrast door de openheid van mijn twee collega’s-panelleden. Er is hoop voor een plantaardige toekomst.

De toekomst is plantaardig

Vanaf nu, hier, wanneer ik tijd en iets te vertellen heb: tijdingen van het veggiefront. Over alles wat te maken heeft met minder vlees eten. En nog wat. Lees mee, blijf bij, breek af, juich toe, reageer.