Eekhoorns eten

Dit stuk verscheen in De Standaard van 15 maart 2014

In VOLT ging het woensdag over het eten van eekhoorns. Een of ander restaurant plaatste die beestjes onlangs op het menu. Evi Swinnen van Timelab pleitte ervoor om dieren waarvan er te veel zijn op te eten in plaats van te verdelgen. Voor Chef Bart De Pooter zijn eekhoorns exoten die niet op ons menu horen en bovendien weinig smaak hebben.

Er valt ergens wel te beargumenteren dat het ecologischer is om wilde dieren die toch worden gedood op te eten, in plaats van andere dieren - koeien, kippen, varkens - massaal te kweken. Wat vlees betreft is alles immers beter dan de intensieve veeteelt. Maar de vraag die moet gesteld worden is natuurlijk: moeten die eekhoorns - of die Canadese ganzen, nog zo’n voorbeeld - echt dood?

Het klassieke ecologische gedachtegoed is in wezen niet erg diervriendelijk. Haar aanhangers bekommeren zich doorgaans om groepen van dieren - soorten - maar nauwelijks om individuele dieren. Is een dier met uitsterven bedreigd of zeldzaam, dan is het belangrijk en wordt er soms zelfs wetgeving rond gemaakt. Telt een soort voldoende dieren, dan krijgt die weinig aandacht. Zijn er te veel van, dan spreken we vaak zelfs van een “pest”. Tot er plots weer te weinig zijn, waarop de diersoort opnieuw beschermd wordt. Als de eekhoorn zo zeldzaam was als een eenhoorn zouden we hem niet opeten.

Dit alles houdt steek binnen de context van de biodiversiteit (soortenrijkdom heeft waarde), maar los daarvan is het enorm arbitrair. Ook het individuele dier - uiteindelijk de enige entiteit die lijdt - heeft waarde. In die zin is het doden van de allerlaatste panda eigenlijk niet erger dan het doden van één van de elf miljoen varkens die in België jaarlijks worden gekweekt.

Bijkomend probleem met het eten van “pesten” zoals grijze eekhoorns of Canadese ganzen is dat het het onze afhankelijkheid van het eten van dieren verhoogt in plaats van verkleint. Voor je het weet zit je trouwens weer met een situatie waarin je de jacht op die dieren kunstmatig in stand houdt, of ze zelfs gaat kweken. En over de manier waarop de eekhoorns van bos naar bord gaan, heb ik het nog niet eens.

Ik begrijp de wens van creatieve koks om nieuwe ingrediënten te gebruiken en verrassingen op het menu te zetten, of van de consument om zijn culinaire grenzen te verleggen. Maar moet dat noodzakelijk door weer maar eens een nieuwe diersoort te serveren, terwijl we nog letterlijk duizenden nieuwe plantensoorten in onze keuken kunnen halen om naar hartelust mee te experimenteren?

Dagen zonder suiker

Er is geen Dagen zonder Vlees actie dit jaar, en bovendien eet ik uiteraard sowieso al geen vlees, dus ik zocht en vond me een andere uitdaging: veertig dagen zonder suiker.

Ik heb het al vaak gehoord: suiker is vergif. Vandaag, zo zeggen sommigen, zou het niet op de markt mogen gebracht worden. Ik heb de zaak niet voldoende onderzocht, en hier en daar zal er wel wat overdrijving tussen zitten, maar dat neemt niet weg dat binnen een o zo controversieel gebied als voeding en gezondheid, de ongewenstheid van suiker een van de minst controversiële zaken lijkt te zijn. Behalve de suikerindustrie, de Coca Cola Company en andere belanghebbenden, zijn er weinig geïnformeerde mensen die een lans willen breken voor suiker. Uiteraard blijf je het "suiker kan thuishoren in een gezond voedingspatroon" adagio horen - maar dat is vooral omdat overheden, gezondheidsorganisaties enzovoort geen enkel product of productgroep volledig in de ban willen slaan, omdat zoiets teveel economische repercussies kan hebben (wat gebeurt er met de Tiense suikerraffinaderijen, waarover we allemaal leerden in de basisschool, als we plots zouden stoppen met suiker te consumeren? U kent het deuntje).

Of het nodig of wenselijk is suiker helemaal uit onze voeding te bannen? Geen idee, maar ik probeer het even en kijk wat het geeft - mijn vriendin doet gelukkig mee. Mijn regels, grosso modo:

- ik gebruik geen suiker van eender welke aard, en ook geen andere zoetmiddelen (geen agave- of maisstroop of whatever)
- ik consumeer ook geen producten waar deze of gelijkaardige ingrediënten vermeld staan op de ingrediëntlijst

ik sta me toe om:
- alcohol te consumeren (ja, daar zit ook suiker in)
- wanneer ik op restaurant ga de hartige gerechten gewoon te consumeren zonder te vragen of er suiker inzit (ik ga er geen desserts eten)
- drie uitzonderingen te maken in de loop van die 40 dagen

de producten mét suiker in mijn kast veilig verzameld in een doos

Hopelijk helpt dit openbare engagement me mijn voornemen waar te maken. Ik eet heel graag zoete dingen. Ik eet trouwens ook heel graag hartige dingen. Ik eet gewoon heel graag.

Voor wie wat meer wil te weten komen over suiker: een van de bekendste kruisvaarders tegen (overmatig gebruik van) suiker is Robert Lustig, wiens sugar: the bitter truth video op youtube al bijna 4.5 miljoen keer bekeken werd. Of lees dit lange New York Times artikel of bekijk, als je het korter wil, deze CNN reportage over Lustigs werk. En om het allemaal niet te simpel te maken kan je ook dit wederwoord lezen...

10 Veggie trends

Op EVA's nieuwjaarsbrunch, ondertussen een paar weken geleden, presenteerde ik deze tien veggie en food trends...

1. De aandacht voor vegetarisch eten groeit zienderogen, en meer en meer mensen zeggen vlees vaarwel, maar dat wil niet zeggen dat ze dat consistent of openlijk doen. Er waren al parttime vegetariërs en flexitariërs, nu zijn er ook de vage-tariërs. Die doen een beetje "vaag" over hun vegetarisme. Om een of andere reden komen ze er niet helemaal vooruit: misschien omdat ze niet al te politiek correct willen zijn, of omdat ze bang zijn om als inconsistent beschuldigd te worden wanneer ze eens een slippertje maken. Naast de vage-tariër is er ook de vergeet-ariër: hij of zij vindt genoeg alternatieven voor vlees zodat hij bij wijze van spreken vergeet om nog vlees te eten. Hij mist niets.

2. Wordt de biefstuk een delicatesse? De directeur van de koepelvereniging van de Nederlandse horeca voorspelt dat het voor goedkopere eetcafés op termijn niet rendabel zal blijven om biefstuk te serveren. Ook doordat de klant meer duurzaam wil eten zullen volgens hem de menukaarten sterk veranderen.

3. Vegan! Helemaal plantaardig eten, zonder zuivel of eieren, komt opzetten. In de VS zijn er meer vegans dan vegetariërs. Ook hier zien we het bewustzijn rond de nadelen van eieren en zuivel snel stijgen.

4. Groentenliefde. Moestuintjes - gemeenschappelijk of niet - vergeten groenten, groentecocktails, groentesapjes, groentemenu's... overal groenten. En er zijn nog duizenden plantensoorten te proberen die voorlopig nog niet op het menu staan! We kunnen nog een tijdje voort.

5. Rauw. Mensen die deels of helemaal rauw eten zweren bij de gezondheidseffecten: je zou je fitter voelen op een hoofdzakelijk rauwe voeding omdat je lichaam die beter verteert.

6. Bloemkool. Als we de trendwatchers mogen geloven wordt dit de groente van het jaar.

7. Glutenvrij. In de VS al langer ingeburgerd, hier ook in opkomst.

8. Plantaardige gastronomie. We hebben er lang op moeten wachten, maar topchefs beginnen eindelijk volwaardige veggie en vegan menu's uit hun koksmouw te schudden. Het Hof van Cleve, Hertog Jan  en anderen... je kan er gerust terecht als vegetariër of veganist.

9. De vierde generatie vleesvervangers - die zijn niet meer van vlees te onderscheiden. Een goede zaak, want niemand staat erop een dood dier te eten: we zijn enkel op zoek naar een bepaalde smaak of bite. Als die bezorgd kan worden met plantaardige producten, waarom niet?

10. Nieuwe businessmodellen. Het internet geeft zoveel mogelijkheden om voedsel en eten opnieuw te ontdekken. Smartmat.be levert ingrediënten aan huis; via thuisafgehaald.be kan je kijken wie wat te koop aanbiedt in je buurt. Freecycling gaat om het gratis weggeven van voedsel.