De Toekomst is Plantaardig

Ik schrijf maandelijks een column op www.mo.be en deze keer ging het over denken over biefstuk . Dit stukje is speciaal gericht aan mensen die op alle mogelijke vlakken progressief denken, maar onze behandeling van dieren vooralsnog niet als een probleem zien dat serieuze aandacht verdient. Mijn argumentatie is dat het feit dat wie vlees eet een STEAKholder is, moeilijker objectief over deze zaken kan nadenken...

Als je iets goeds wil doen, en andere mensen weten wel dat 't iets goeds is, maar doen het zelf niet, dan zijn ze - u kent dat - zeer vrijgevig met kritische opmerkingen. Soms ervaar je zelfs dat eender wat je zegt op kritiek onthaald wordt. Vegetariërs/veganisten krijgen veel vragen naar hun hoofd geslingerd die dienen als lichte uitdagingen. De vraagsteller stelt hen als het ware op de proef. Een typisch voorbeeld is "dood je dan ook geen muggen?". Het is een vraag waarop je moeilijk een juist antwoord kan geven (nog los van wat je effectief doet met die muggen). Antwoord je: "ik laat die ook leven, inderdaad", dan ben je fanatiek. Zeg je: "die ambetanteriken doe ik dood", dan ben je inconsequent. Jawel, het is zo leuk om de persoon die inspanningen doet, dingen te verwijten, en voor wie wil, zijn die niet moeilijk te vinden. Deze week waren er twee nieuwsberichtjes die me hieraan deden denken. In Canada is momenteel die vreselijke zeehondenjach

Dit artikel verscheen in De Standaard van 30-4-2014 Piet Huysentruyt gooit een kreeft levend op de grill en Vlaanderen kookt van woede om zoveel barbarij op TV. Mensen willen met Piet doen wat hij met de kreeften doet. Ook VIER is de kop van jut. Acteur Pol Goossen schreef dat hij er nooit voor zou willen werken. De verontwaardiging is groot, zoals dat wel vaker gaat wanneer het om dierenleed in media of cultuur betreft - denk maar aan Jan Fabres katten. Er zijn op zo’n momenten altijd wel een aantal stemmen die zich afvragen waar al de heisa om draait, en of we ons niet beter met menselijk onrecht en onheil zouden bezighouden: de Syrische crisis, de treinramp in Congo, de verkeersdoden of armoede in eigen land, … Kreeften- en andere dierenkwesties verbleken erbij, klink het, en het zou gepaster zijn om onze verontwaardiging te reserveren voor dat mensenleed. Er zijn echter een aantal zaken die maken dat dierenleed, en vooral dierenmishandeling, erg veel intuïtieve verontwaardigi

Ik loop al een hele dag opgefokt rond. Ik heb vanochtend de beelden gezien van Piet Huysentruyt die - omdat dat zo het lekkerst is - met de glimlach levende kreeften op zijn grill gooit , nadat hij hun poten afgetrokken heeft. En ik moet een en ander van me afschrijven. Bij deze. De meeste mensen kennen mij als een optimistisch en positief ingesteld individu - sommigen zouden zeggen naïef optimistisch en irritant positief. Ik kan van de vreselijkste dingen de voordelen zien, en ik kan begrip opbrengen voor heel veel. Maar af en toe kook ik, van onmacht en van woede, om zoveel leed en zoveel dommigheid. Over dat koken wil ik het even hebben. En over wat een pacifist moet doen wanneer hij kookt, wanneer zijn begrip en geduld opgebruikt zijn. Het probleem is dat kwaad worden weinig helpt. Integendeel: het doet zelfs meer kwaad dan goed. De mensen die echt begaan zijn met dieren - zo begaan dat ze ze niet willen opeten - zijn nog met te weinig om, zelfs als ze allemaal op hetzelf

Af en toe kom ik - live of op het web - vegetariërs of veganisten tegen die zo drammen, preken, duwen en doorbomen dat ik bij mezelf denk: ik zou er voorwaar bijna vlees van gaan eten. (Ik ben ook zo geweest, dus ik versta die mensen - maar dit terzijde.) Dat is uiteraard geen serieuze gedachte, maar toch, de mogelijke negatieve effecten van goed bedoelde communicatie moeten we serieus nemen. Gisteren stootte ik op het artikeltje " Is Richard Dawinks leading people to Jesus ?" Dawkins is zo ongeveer het vleesgeworden athëisme. De gedachte dat mensen het geloof nader zouden onderzoeken omdat ze zijn pogingen om anderen tot het atheïsme te bekeren te opdringerig of slecht geargumenteerd vinden, moet een kaakslag zijn voor de arme man. Het doet me wat denken aan wat men in de wereld van de sales persuasion resistance noemt, of de natuurlijke afkeer die we hebben tegen pogingen om ons van iets te overtuigen. Mensen willen uiteraard niet overtuigd worden om iets te doen dat z

Eten is vandaag een ingewikkelde zaak geworden. We zijn enorm bezig met wat nu gezonde of duurzame voeding is (de bewuste consumenten onder ons, tenminste). We weten niet meer wat we moeten eten, en - meer nog - we weten soms ook niet meer wat we eten: rundvlees blijkt paardenvlees, kaas bevat geen kaas, er kan met genen geprutst worden, enzoverder. En als het spreekwoord "je bent wat je eet" klopt, dan weten we dus niet meer wie we zijn. Sta me toe de verwarring een beetje te vergroten, en even de verschillende mogelijke verschijningsvormen van de eter te schetsen, volgens de schaal van veel naar weinig vlees. - helemaal beneden hebben we de " echte vleeseter" : de persoon die bijna geen groenten eet. Meestal is het een (vaak wat oudere) man. Hij is fier op zijn vleeslust - wil zijn biefstuk liefst bleu of ten hoogste saignant - en vindt groenten voor mietjes. Deze groep van mensen wordt vandaag gelukkig met uitsterven bedreigd. - daarboven zitten onbewuste e

Het ene dier strelen we, het andere dier eten we of (dragen we, in de vorm van schoenen of een handtas). Het is de befaamde vleesparadox. Er zijn al vele artikels en boeken over geschreven. Melanie Joy's  why we love dogs eat pigs and wear cows , bijvoorbeeld. Of Hal Herzogs Some we love, some we hate, some we eat .  Maar niet allen in ons gedrag, maar ook in ons denken rond dieren zit een grote vleesparadox. Een voorbeeld vond ik in het editoriaal in Knack Weekend van enige tijd geleden (nov. 213), van hoofredacteur Lene Kemps. De column heette de hamvraag , en mevrouw Kemps schrijft over - jawel - de vleesparadox. Leuk, in elk geval, dat ze die aanhaalt, in een mainstream magazine. Ze heeft het over schrijvers  als John Berger, Michael Pollan en Jonathan Saffran Foer, behandelt een paar argumenten, zegt dat ze "een tikje jaloers is op de morele discipline van en helderheid van een vegetariër"... Kortom, ze geeft blijk van een zekere belezenheid, capaciteit tot helder

Dit stuk verscheen in De Standaard Avond van 3 april 2014 Vorige zomer, ergens in een vreselijk lelijk shoppingcentrum in Washington DC, bevond ik me in de kledingzaak Forever 21. Ik stond er verveeld wat artikels op mijn smartphone te lezen, terwijl een vriendin van me genoot van haar koopervaring: samen met vele anderen schuimde ze de kledingrekken af, keer op keer verbaasd over de goedkope prijskaartjes. Ondertussen schalde boven onze hoofden de juiste muziek en liepen hippe verkoopsters vriendelijk en behulpzaam te wezen. Het fenomeen van spotgoedkope en toch trendy kledij bestaat ook bij ons. Naast H&M is het nu nog opzichtiger aanwezig, zo stond vandaag te lezen in deze krant, in de gedaante van de Ierse kledingketen Primark. Voorlopig enkel nog in Luik, maar blijkbaar zijn er succesvolle Facebookgroepen opgericht door jongeren die de winkel ook in andere steden willen zien. Van een hype gesproken. De vraag waar die goedkope topjes en broeken vandaan komen, en in welke

Dit stuk verscheen in De Standaard Avond van 3 april 2014 De Vlaamse varkenssector staat al jarenlang onder grote economische druk. De problemen werden nog aangescherpt doordat Rusland onlangs de markt sloot voor Europees varkensvlees, zogezegd uit vrees voor varkenspest. De oplossing die de sector bedenkt is ingenieus: massaal varkensvlees promoten. Zowel uit de hoek van de gezondheid, het milieu als het dierenwelzijn klinkt de boodschap dat we minder vlees moeten eten elk jaar luider en dapperder. Vleesproductie en -consumptie worden beschouwd als een van de grootste milieuproblemen van deze tijd. Wat gaan we doen? Aan de hand van reclame de consumptie opdrijven en het varkensvlees bij wijze van spreken door de strot van elke Vlaming duwen. Dat de sector, die moet instaan voor zijn eigen voortbestaan, zo denkt en handelt hoeft verwondering noch verontwaardiging op te wekken. Maar daarnaast zijn er andere actoren in het spel. De sector wordt vertegenwoordigd door VLAM, het Vlaam

Dit stuk verscheen in De Standaard Avond van 31 maart In onze land raken de belangrijker kwesties wel vaker ondergesneeuwd door communautaire bekommernissen. Dat is ook het geval met het koppel panda’s dat gisteren bezocht werd door het Chinese first couple. Over die dieren is de jongste tijd al heel wat inkt gevloeid. In De Standaard van dit weekend mocht Eric Domb, de oprichter en zaakvoerder van Pairi Daiza die de twee bamboevreters uit China kon binnenhalen, zijn verhaal doen. De man wordt her en der afgeschilderd als een pester die de subsidies van de Zoo van Antwerpen wil ontmantelen, en die de berenbuit binnenhaalde dankzij gelobby via Di Rupo. Het interview schetst een ander beeld. Domb wil dat de strijd eerlijk gespeeld wordt, en dat Antwerpen geen (Europese) subsidies krijgt. Maar te midden van het communautaire debat, en ondanks het debacle rond de Deense giraf Marius, hebben we één vraag nauwelijks gehoord: wat doen die panda’s daar eigenlijk? Meer nog: we moeten ons

Dit stuk verscheen in De Standaard van 15 maart 2014 In VOLT ging het woensdag over het eten van eekhoorns. Een of ander restaurant plaatste die beestjes onlangs op het menu. Evi Swinnen van Timelab pleitte ervoor om dieren waarvan er te veel zijn op te eten in plaats van te verdelgen. Voor Chef Bart De Pooter zijn eekhoorns exoten die niet op ons menu horen en bovendien weinig smaak hebben. Er valt ergens wel te beargumenteren dat het ecologischer is om wilde dieren die toch worden gedood op te eten, in plaats van andere dieren - koeien, kippen, varkens - massaal te kweken. Wat vlees betreft is alles immers beter dan de intensieve veeteelt. Maar de vraag die moet gesteld worden is natuurlijk: moeten die eekhoorns - of die Canadese ganzen, nog zo’n voorbeeld - echt dood? Het klassieke ecologische gedachtegoed is in wezen niet erg diervriendelijk. Haar aanhangers bekommeren zich doorgaans om groepen van dieren - soorten - maar nauwelijks om individuele dieren. Is een dier met

Er is geen Dagen zonder Vlees actie dit jaar, en bovendien eet ik uiteraard sowieso al geen vlees, dus ik zocht en vond me een andere uitdaging: veertig dagen zonder suiker. Ik heb het al vaak gehoord: suiker is vergif. Vandaag, zo zeggen sommigen, zou het niet op de markt mogen gebracht worden. Ik heb de zaak niet voldoende onderzocht, en hier en daar zal er wel wat overdrijving tussen zitten, maar dat neemt niet weg dat binnen een o zo controversieel gebied als voeding en gezondheid, de ongewenstheid van suiker een van de minst controversiële zaken lijkt te zijn. Behalve de suikerindustrie, de Coca Cola Company en andere belanghebbenden, zijn er weinig geïnformeerde mensen die een lans willen breken voor suiker. Uiteraard blijf je het "suiker kan thuishoren in een gezond voedingspatroon" adagio horen - maar dat is vooral omdat overheden, gezondheidsorganisaties enzovoort geen enkel product of productgroep volledig in de ban willen slaan, omdat zoiets teveel economische re

Op EVA's nieuwjaarsbrunch, ondertussen een paar weken geleden, presenteerde ik deze tien veggie en food trends... 1. De aandacht voor vegetarisch eten groeit zienderogen, en meer en meer mensen zeggen vlees vaarwel, maar dat wil niet zeggen dat ze dat consistent of openlijk doen. Er waren al parttime vegetariërs en flexitariërs, nu zijn er ook de vage-tariërs . Die doen een beetje "vaag" over hun vegetarisme. Om een of andere reden komen ze er niet helemaal vooruit: misschien omdat ze niet al te politiek correct willen zijn, of omdat ze bang zijn om als inconsistent beschuldigd te worden wanneer ze eens een slippertje maken. Naast de vage-tariër is er ook de vergeet-ariër : hij of zij vindt genoeg alternatieven voor vlees zodat hij bij wijze van spreken vergeet om nog vlees te eten. Hij mist niets. 2. Wordt de biefstuk een delicatesse ? De directeur van de koepelvereniging van de Nederlandse horeca voorspelt dat het voor goedkopere eetcafés op termijn niet rendabel z

Vandaag staat mijn MO column over Een geefcultuur kweken  online. Ik heb het over het geven aan goede doelen en daar transparant over zijn. Het argument is dat wie geeft, daar beter niet al te bescheiden over is, zodat anderen ook geïnspireerd raken om te geven. En dat geven zo een beetje meer de norm wordt...

Eind vorig jaar bracht dierenrechtenorganisatie Bite Back undercoverbeelden naar buiten over leven en dood in Vlaamse varkensbedrijven. In Denemarken werd deze week Marius, een kerngezonde jonge giraf, gedood, gedissecteerd en vervolgens aan de leeuwen gevoerd. Gemeenschappelijk aan beide situaties is de kwestie transparantie. Wat maken we zichtbaar, wat houden we verborgen? Verschillende partijen hebben daarbij verschillende wensen. Vele ouders van jonge kinderen willen wellicht dat hun kroost gespaard blijf van een dergelijke harde realiteit. Varkensboeren zien ongetwijfeld de binnenkant van hun stallen doorgaans liever niet op het tv-nieuws, wetende dat dat meestal geen fraaie beelden oplevert voor de kijker. De keuze van de Deense zoo was anders. Directeur Bengt Holst - wiens ontslagpetitie al werd ondertekend door 70.000 mensen - opteerde voor een “educatief” project. Een live dissectie voor de ogen van jong en oud. In beide gevallen - de varkensbeelden en het ei zo na

"Als slachthuizen glazen muren hadden zou iedereen vegetariër zijn," zo luidt het bekende citaat van Paul McCartney. Het klinkt zeer logisch dat onze gewoonte om vlees te eten voor een belangrijk deel mee in stand wordt gehouden door de grote scheiding tussen vlees en dier. Mensen kopen een in cellofaan verpakte kotelet of biefstuk in de supermarkt, en denken niet na over wat er met dat vlees gebeurde toen het nog dier was. Zouden ze het varken of de koe in het vlees herkennen, er zouden er heel wat minder gegeten worden. Tenminste, dat is de theorie. Soms stoot ik op situaties waar de link tussen vlees en dier juist niet uit de weg wordt gegaan. Gisteren trof ik bijvoorbeeld onderstaand tafereel in een supermarkt. Op een scherm worden de levende varkens getoond die in de toonbank te koop aangeboden worden. Geen dissociatie tussen vlees en dier dus. Ofwel weten de uitbaters van de supermarkt niet dat het aanhalen van de link tussen dier en vlees niet goed is voor de verkoo

Af en toe hoor ik mensen zeggen dat een vegetarisch voedingspatroon niet voor iedereen is. Bedoeld wordt dat sommigen onmogelijk gezond kunnen zijn zonder vlees. Mensen die dit beweren halen - bewust of onbewust - een deel van de mosterd bij het befaamde bloedgroepdieet. Dat is een dieettheorie van Amerikaanse arts Peter D'Adamo, die zegt dat er een relatie is tussen wat goed is voor mensen om te eten, en hun bloedgroep. Mensen met bloedgroep A zouden het bijvoorbeeld goed doen wanneer ze vegetarisch eten, terwijl dat net niet het geval is  voor mensen met bloedgroep O. Nu is dat hele bloedgroepverhaal gewoon onjuist en op niets gebaseerd. Dat wisten wetenschappers al langer, maar vele leken duidelijk nog steeds niet - afgaande op hoeveel keer je mensen hoort spreken over het bloedgroepdieet. Niet zo verwonderlijk eigenlijk, als je weet dat het boek van D'Adamo, Eat right for your type  - schrik niet - zeven miljoen keer over de toonbank ging (in 52 talen). Een nieuwe, pas

Dit stuk verscheen in De Standaard van 18 jan 2014 onder de titel "Eet je rood of eet je wit..." Rood vlees moet met mate, zo stond afgelopen week te lezen in ongeveer alle media. Het is een conclusie die het Wereld Kanker Onderzoek Fonds al een paar jaar geleden maakte, en die nu blijkbaar officieel overgenomen wordt door de Hoge Gezondheidsraad. Dat rood (en verwerkt) vlees zijn impact op de gezondheid niet mist, is ondertussen vrij duidelijk. Ik stel me alleen de vraag:  doet de kleur er werkelijk zoveel toe? Rood vlees, dat is alles behalve gevogelte en vis. Kippenboeren (en viswinkel-uitbaters) zijn voorstander van een massale switch, maar ook gevogelte heeft zijn eigen gezondheidsproblemen - veel van dat vlees blijkt met vervelende bacteria besmet. Maar sta me toe om er ook even de factor dieren bij te halen. Een gemiddelde Vlaming eet in zijn leven aan rood vlees: 42 volledige varkens, 5 koeien, 7 schapen, 24 konijnen en ander wild, en een derde van een paard.

Af en toe kruis ik het pad van mensen die op zoek zijn naar een echt zinvol beroep, en die bij wijze van spreken hun leven willen wijden aan de goede zaak. Dat kan iets zijn als dieren helpen of vegetarisme, maar ook het milieu, ontwikkelingssamenwerking, of andere zaken. Ik ben altijd blij wanneer ik zo iemand tegenkom, niet alleen voor de wereld, maar ook voor die mensen zelf. Een echt doel hebben in je leven - en ik denk dat niets zo passioneert als een echt goed doel - is een geweldige hulp. Zoals Nietzsche zei: “Wer ein Warom zum Leben hat, erträgt fast jedes Wie”, oftewel: “Wie een Waarom heeft, kan leven met bijna eender welk Hoe”. Zo voel ik het ook aan. Nu is het jammer dat het (relatief) gemakkelijk is om geld te verdienen door zeep of auto’s te verkopen (en rijke mensen nog rijker te maken), maar dat er weinig dingen zo moeilijk zijn om er in je levensonderhoud mee te voorzien als goede doelen. Tussen de twee (het commerciële en de nonprofit) ligt natuurlijk ee

Beyoncé en haar vriendje Jay-Z hebben een vegan "kuur" (een "cleanse") van 21 dagen gevolgd. Wat mij betreft: goede reclame om veganisme verder te mainstreamen. Toch stootte ik online op veel negatieve reacties vanuit de veggie- en dierenrechtenhoek. De duidelijkste illustratie daarvan vond ik in een Amerikaans artikel op onegreenplanet.com . De auteur, een 23 jarige vrouw, is niet verrast dat Beyoncé gesignaleerd werd in een gewoon restaurant waar ze kreeft bestelde. Beyoncé zou het immers allemaal niet om de juiste redenen (namelijk: mededogen) doen. Ik ga even voorbij aan het feit dat Beyoncé en Jay-Z nooit gezegd hebben dat ze veganisten gingen worden. Ze hebben, voor zover ik weet, hun engagement van 21 dagen volgehouden. Maar tot daar de celebrity gossip. De auteur van het artikel gaat uit van heel wat aannames. Ze neemt aan dat ze weet waarom Beyoncé en partner begonnen aan die kuur, en waarom ze nu stopten, waarom ze naar dat restaurant gegaan zijn