Laten we een koe een koe noemen

Dit stuk verscheen in De Standaard van 1 juni

"een alternatief voor melk is beter voor elk"

De kans is groot dat u vandaag een melkcocktail in de handen geduwd krijgt van de zuivelindustrie. Al die pogingen om melk meer in de markt te zetten, hoeven voor Tobias Leenaert niet: er zijn alternatieven die minstens even gezond zijn voor de mens, en beter voor dier en planeet.

1 juni, oftewel Wereldmelkdag, is de hoogmis van de zuivelindustrie. Dit jaar deelt ze in een aantal treinstations melkcocktails uit in de hoop melk hipper te maken. Melk staat immers onder druk. Laten we de Belgische zuivelsector even een plezier doen met een bescheiden gratis risicoanalyse.

De gezondheidsvoordelen van melkconsumptie worden door meer en meer studies in twijfel getrokken. De link tussen melk drinken en een verminderd risico op botbreuk is nog steeds allesbehalve duidelijk. We weten dat er ook goede plantaardige bronnen zijn van calcium, en dat ook beweging ontzettend belangrijk is voor sterke beenderen. Bovendien moeten we zuivel zeker niet consumeren voor de eiwitten: daarvan krijgen we er toch al te veel binnen.

Kunstmelk

Ondertussen nemen plantaardige melk-alternatieven in de VS (in dezen een gidsland voor gezonde voeding, jawel) al bijna 10 procent van de zuivelmarkt in, ondanks jarenlange agressieve zuivelreclame. En net zoals men aardig op weg is om ‘kunstvlees’ te ontwikkelen, is ook ‘kunstmelk’ in aantocht. Muufri (moo-free, of zonder geloei, heeft u ’m?), een start-up in Silicon Valley, ontwikkelt een biotechnologisch product waarbij de eiwitten die je in melk vindt, geproduceerd worden op basis van gist. Uiteindelijk zouden smaak en samenstelling identiek moeten zijn aan die van koemelk. Dergelijke producten hebben misschien niet het aura van ‘natuurlijk, maar voor wie goed kijkt heeft koemelk dat ook al lang niet meer.

Al die alternatieven bieden meteen ook een oplossing voor andere problemen van zuivel. We weten dat koeien broeikasgassen uitstoten via hun maag- en darmgassen en via mest. Ook de groeiende bekommernis voor dierenwelzijn is een uitdaging voor de sector. Voor melkproductie moeten koeien jaarlijks een kalf krijgen. Die worden van hun moeder gescheiden bij de geboorte, want de melk is voor ons, niet voor hen. Sentimenteel? Niet als je het geloei van een moederdier hoort dat moet toezien hoe haar jong wordt weggehaald op dag één.

Boerenbedrog

Laten we een koe een koe noemen: als de Vlam lustig de boodschap blijft verspreiden dat we drie glazen melk of porties melkproducten per dag moeten consumeren, dan is dat boerenbedrog. Letterlijk. De Vlam, het Vlaams Centrum voor Agro- en Visserijmarketing, is de belangenorganisatie van onder meer vlees- en zuivelproducenten. Het voedingskundig advies dat ze meegeeft, is wel gebaseerd op de voedingsdriehoek, maar het is selectief. In de driehoek staan ‘melk- en calciumrijke sojaproducten’. Dat gezwegen wordt over die laatste is te begrijpen, maar het is op zijn minst misleidend. Melk, calcium en botgezondheid zijn niet synoniem.

Melk mag wel een makkelijke bron zijn van calcium en een aantal andere nutriënten, het is niet de gezondste, duurzaamste of diervriendelijkste. Terwijl de melkindustrie ons heel graag aan de uier wil houden, is het verstandiger om open te staan voor alternatieven en geleidelijk aan de koe uit de voedselketen te halen.