In de natuur eten de dieren elkaar toch ook op?

“Red in tooth and claw,” zo luidt Tennysons beroemde omschrijving van “de natuur”. Er is iets voor te zeggen: de natuur kan wreed zijn. Zelf kan ik moeilijk kijken naar taferelen van leeuwen die antilopes verscheuren of krokodillen die een jonge gnoe in het water trekken. Het mag de natuur zijn, het mag “natuurlijk” zijn, maar ik vind het gruwelijk. Denk er even over na: levend verscheurd en opgegeten worden. Het moet je maar eens overkomen. Moeilijk om ons voor te stellen. Denken aan haaien, kannibalen of mensetende aliens kan helpen om de verbeelding te stimuleren. Vreselijk. Als er oerangst is, dan gaat die daarover. Opgegeten worden. Als er een schepper is, dan heeft ie het hier verdomd lelijk in elkaar gestoken.

Laat het nu net die gruwel zijn, hoe natuurlijk ook, die we zo vaak horen als argument om het eten van vlees te rechtvaardigen: in de natuur eten de dieren elkaar ook op.
Kan best ja. Maar bekijk het even anders: de mens, die aan de top van de voedselketen staat, is de enige diersoort die dusdanig is geëvolueerd dat hij hierin een bewuste keuze kan maken. Nooit eerder in de geschiedenis van onze planeet heeft (voor zover we weten) een diersoort gezegd: “dit ga ik nu eens niet opeten, omdat ik denk dat het beter is om dat niet te doen. Niet voor mezelf, maar voor dat dier.”
Wat voor een unieke opportuniteit ligt hier: los te geraken van die “natuurlijke” gruwel - want jawel, gruwel is het, hoe je het ook draait of keert - en ons erbuiten of erboven te plaatsen. Mag dat dan? Nee, het moet, willen we mens zijn.

Al duizenden jaren filosoferen we over wat goed is om te doen en wat niet goed is om te doen. Over hoe ethiek te rechtvaardigen, met of zonder god. We menen het antwoord nog niet gevonden te hebben, maar ik durf te zeggen dat we diep (of minder diep) in ons allemaal het vermogen hebben om goed van kwaad te onderscheiden. Zonder ethische systemen, zonder becijferingen, zonder de hulp van de Geschiedenis van de Westerse Filosofie of Peter Singer. En wat mij betreft is één ding duidelijk: het al dan niet moreel handelen heeft op een of andere manier iets te maken met de keuzes die we hebben, met hoe we *kunnen* handelen. Een dier heeft voor zover we weten geen keuze. Een baby of jong kind ook niet. Een zwakzinnige ook niet. Ze kunnen moeilijk immorele daden stellen. Wij, volwassen en normaal functionerende mensen, kunnen het wel.

Als er iets immoreel is, dan is het het niet gebruiken van ons moreel apparaat.
Als er iets is wat de mens van het dier moet onderscheiden, dan is het zijn vermogen tot moreel denken en handelen, tot empathie en compassie.
Als er iets is om trots op te zijn als mens, dan is het dat.

Reacties

  1. Goed artikel, al hebben dieren ook compassie:) zie: http://www.youtube.com/watch?v=NdlupLaD3bk&feature=related

    BeantwoordenVerwijderen
    Reacties
    1. goede opmerking. misschien moet ik 't daar es in een apart stukje over hebben

      Verwijderen
  2. Waarom kiezen mensen ervoor om geen vlees te eten?
    - omdat ze het idee van een dier te doden niet kunnen verdragen. (zoals in deze tekst gesteld)
    of
    - Omdat ze het idee niet kunnen verdragen om dieren te eten die op industriële schaal gekweekt of gedood worden te eten.

    Ik behoor tot de tweede categorie. En omdat ik zelf geen dieren wil slachten die ik zelf gekweekt heb, eet ik maar geen vlees.

    BeantwoordenVerwijderen
  3. Als we op het punt in de discussie beland zijn waar mensen mij voor het argument zetten "maar in de natuur eten dieren elkaar toch ook op" begin ik meestal mijn geduld te verliezen. Ik pareer het soms met een plat maar uiterst efficiënte repliek: "in de natuur zou ik nu een knots boven halen, je de kop inslaan en met je vrouw gaan neuken". Heel erg choquerend en niet erg taktvol, maar heel doeltreffend.

    BeantwoordenVerwijderen
    Reacties
    1. spijtig genoeg kan je het egotripperige denkpatroon van de mens niet veranderen met wat humor. ik zou maar al te graag belachelijke antiveganistische opmerkingen willen pareren met een letterlijke 'goedendag', maar dat kan niet hè, want ik ben een "redelijk denkende mens" die zijn instincten onder controle kan houden (als het moet)

      Verwijderen
  4. Ik ben geen vegetariër meer (ben wel een spinazieburger aan het eten nu, eet dus nog soms vegetarisch) maar de natuur is inderdaad wreed en dieren kennen geen compassie voor een andere soort, veel dieren kennen zelfs geen compassie voor hun eigen soort. De natuur zit simpel in elkaar, eet of wordt gegeten, survival of the fittest... meer moet je er niet achter zoeken. Beelden van leeuwen die antilopen adopteren enzo komt omdat die dieren niet gezond zijn, bv. door een trauma, verkeerde hormonenregeling...

    Reden waarom ik enkel biovlees eet en soms vegetarisch is omdat dit beter is voor het milieu en het dierenwelzijn. Zou dus wel dieren van eigen kweek opeten, dan weet ik zeker dat ze een goed leven hebben gehad.

    Als je het niet kunt aanzien hoe een dier wordt geslacht moet je ook geen vlees eten.

    BeantwoordenVerwijderen
  5. Die opmerking van vleeseters dat een leeuw toch ook een zebra opeet, vormt veruit de meest ernstige uitdaging in een ethiek van gelijkwaardigheid en dierenrechten. De meeste dierenactivisten hebben de morele intuitie dat een leeuw nog wel mag jagen. Ik ben het niet eens met het antwoord dat mensen keuzes kunnen maken en daarom geen vlees mogen eten, terwijl leeuwen wel mogen jagen omdat ze geen morele keuzes kunnen maken. Je zou dan maar de pech hebben om een moreel verstand te hebben. en als morgen de leeuwen plots een moreel denkvermogen krijgt en morele keuzes mag maken, moeten we dan zeggen dat hij niet meer mag jagen en dan maar moet sterven van de honger? het is een vrij complexe kwestie, ernstig onderschat door dierenethici en ook door vleeseters, want vleeseters beseffen vaak nog niet de kracht van hun argument (dat een dierenrechtenethiek hier een ernstige inconsistentie kan hebben). Een ruwe poging om een antwoord te bieden en een dierenethiek consistent te maken: http://stijnbruers.wordpress.com/2011/11/29/predatie-versus-transplantatie/
    Iets anders: een uitspraak zoals "de mens is de enige diersoort die bewuste keuzes kan maken", daar begrijp ik dus niets van. Hoe kan een abstracte, moeilijk te definieren verzameling zoals een soort nu een denkvermogen ofzo hebben? wat is dat voor iets, "de mens"? Eén of ander platonisch idee? dat verbergt een "essentialistisch" denken, en de darwinistische wetenschap leert ons dat er geen essentie is verbonden aan een soort. Essentialistisch soortdenken komt zeer veel voor in een soortistische samenleving, maar is gevaarlijk, omdat het discriminatie e.d. kan verhullen (net zoals een rassenessentialisme in een racistische samenleving). Als ik zo'n zin met "de mens" lees, dan vertaal ik die in een zin met bv "de blanke is..." of "de primaat is..." Een zin zoals "De primaat is de enige orde die keuzes kan maken" is even correct en zinnig als de zin "de mens is...", want de meeste primaten (tel ze maar - iets van een bijna 7 miljard) kunnen morele keuzes maken. Maar niet alle primaten en niet alle mensen kunnen dat. Ik stoor me aan een 'automatisch mensdenken', omdat dat morele illusies kan creëren, over bv de morele status van mensen versus niet-menselijke voelende wezens.

    BeantwoordenVerwijderen
  6. beste sten, alle respect voor ieders mening, maar als u uw reactie herleest zoals bvb "als morgen de leeuw(en) plots een moreel denkvermogen krijgt en morele keuzes mag maken, moeten we dan zeggen dat hij niet meer mag jagen en dan maar moet sterven van de honger?" ziet, weet ik niet of u nog ernstig wenst te zijn? De schamele 80 jaar dat wij als uniek wezen op aarde een keuze kunnen maken, staat los van miljoenen jaren evolutie. "Wij" moeten de keuze "nu" maken: voor "ons" (zowel blanke westerlingen alsook vele Indiërs, maar bvb niet voor eskimos, etc etc) is er een keuze, er is een alternatief. Wij overloeven probleemloos zonder enig ander levend wezen te doden. Als we dat willen. Enkel als we dat willen. Mensdenken, soortistisch, essentialistisch, darwinistisch: het enige zinnige woord is ethiek. "He should not kill a living being, nor cause it to be killed, nor should he incite another to kill. Do not injure any being, either strong or weak, in the world." Sutta Nipata

    BeantwoordenVerwijderen
    Reacties
    1. laten we eens verder redeneren: stel dat de eigenschap "keuzes kunnen maken" twee voorwaarden kent: 1) men moet verstandig genoeg zijn, en 2) geen vitale behoefte mag in het gedrang zijn. Dus ik kan dan een keuze maken om geen vlees te eten, want ik heb genoeg verstand en ik heb geen vlees nodig om te overleven. De vraag is wat een wezen mag doen als minstens één van die twee voorwaarden niet voldaan is. Bij een leeuw zijn beide voorwaarden niet voldaan, dus daar zouden we kunnen zeggen dat een leeuw nog mag jagen. Maar stel nu dat morgen de leeuwen plots meer verstand krijgen. Mogen ze dan nog jagen? Indien ja, dan kunnen we de eerste voorwaarde gewoon laten vallen. Blijft nog de tweede voorwaarde (vitale behoefte) over. Maar dan zouden we dus anderen mogen doden en gebruiken voor ons overleven. En dat botst ook weer met onze morele intuities (bv iemand opofferen voor orgaantransplantatie). Voor zover ik zie is de enige oplossing die het dichtst aanleunt bij mijn intuities, het 3-N-principe: http://stijnbruers.wordpress.com/2011/11/29/predatie-versus-transplantatie/

      Verwijderen
  7. Lode Van de Velde29 februari 2012 om 00:09

    Een heel belangrijk argument dat nog niet aangehaald werd:
    - Het feit dat in de vrije natuur het ene dier het andere dier opeet, is inderdaad heel natuurlijk en dat kunnen we niet ontkennen als we onszelf au sérieux nemen. Dat bvb. inuit van vis leven, kunnen we niet ontkennen.

    Maar de vergelijking met de natuur houdt op bij het feit dat de mens op industriële schaal andere dieren massaal kweekt en uitbuit, levenslang opsluit in veel te kleine kooien, zo snel mogelijk volpropt met zo goedkoop mogelijk eten om dan machinaal te slachten. Om het nog niet te hebben over bvb. de mannelijke kuikentjes die kort na de geboorte vergast en/of versnipperd worden omdat ze geen eieren kunnen leggen enzovoort.

    BeantwoordenVerwijderen
  8. in de natuur eten de dieren elkaar toch ook op...dat klopt.maar zij weten niet beter.ze hebben ook geen keuzes.wij mensen hebben veel keus om geen vlees te moeten eten.er zijn vervangvarianten genoeg.dus waarom gaan wij dan onschuldige dieren opeten,die ook gevoelens hebben,net zoals mensen.

    BeantwoordenVerwijderen
  9. Iedereen vegetariër krijgen lukt nooit. Maar moest iedereen veel minder vlees eten dan zou het milieu al bijna gered zijn.
    Dieren hebben geen gevoelens zoals mensen. Die leven volgens instinct.

    BeantwoordenVerwijderen
    Reacties
    1. dieren hebben WEL gevoelens 'zoals mensen'. de verschillen tussen mens en dier zijn helemaal niet zo groot. al hoopt/denkt de mens van wel. de mens leeft ook instinctmatig in precaire situaties. het overlevingsinstinct is voor elk wezen even groot. mens eet mens als de nood het hoogst is.

      Verwijderen
    2. Het hangt er vanaf wat je verstaat onder gevoelens, veel dieren kunnen inderdaad pijn voelen. Maar ze hebben zeker niet dezelfde emoties als dieren.

      Verwijderen
    3. Dieren hebben niet dezelfde emoties als mensen bedoel ik.

      Verwijderen

Een reactie posten

anonieme reacties worden niet gepubliceerd

Populaire posts